Parallel aan SAPHIRe werd ook vanuit het Departement EWI een interregionaal partnerschap voor slimme specialisatie strategisch partnerschap over gepersonaliseerde geneeskunde (S3P4PM) opgezet dat vanaf 2021 evolueerde naar een Vanguard Initiatief piloot Smart Health (VI smart Health). De doelstelling van de slimme specialisatie partnerschappen is om een meerwaarde te creëren door interregionale samenwerking. Pilootprojecten die een dergelijke interregionale meerwaarde realiseren kunnen naast de eigen regionale fondsen ook externe (Europese publiek of private) financiering aantrekken. Op die manier willen we de ontwikkelingen in Vlaanderen versnellen en opportuniteiten door Europese samenwerkingen grijpen.
In de context van slimme specialisatie voor gepersonaliseerde gezondheid werden de belangrijkste pijlers geïdentificeerd waarop gepersonaliseerde geneeskunde rust. Op basis daarvan werden een aantal actielijnen voor de ontwikkeling van pilootprojecten geïdentificeerd. De slimme specialisatie strategie wil pilootprojecten ontwikkelen die, door interregionale samenwerking, een meerwaarde creëren en hierdoor externe investeringen kunnen aantrekken. Deze projecten moeten minstens zelfbedruipend worden na een opstartfase. De actielijnen die op die manier geïdentificeerd werden, zijn in lijn met de prioriteiten in het transitiedomein gedefinieerd door de VRWI-oefening en het relanceplan.
Een eerste pijler die in de context van de slimme specialisatie voor gepersonaliseerde gezondheid geïdentificeerd werd, is de nood aan data om bevolkingsgroepen te stratificeren. Toegang tot persoonsgebonden data is nodig voor identificatie van nieuwe biomerkers als gezondheidsparameter, om ziekteverloop te monitoren of om groepen van mensen te stratificeren om de juiste interventie op het juiste moment te kunnen aanbieden. Een data-initiatief zou een grote meerwaarde voor Vlaanderen betekenen, en zowel voor industrie als voor publieke partners, en internationaal kunnen worden ingezet om nieuwe activiteiten op te ontwikkelen.
In dit slimme specialisatie kader van SP3P4PM en nu de VI Smart Health ontwikkelt VITO in samenwerking met andere regio’s We Are, een project rond beheer en deling van gezondheid gerelateerde data. VITO wil het dataplatform uitbouwen om door het gebruik van data nieuwe toepassingen te ontwikkelen. Voor het gebruik van de data wordt een businessmodel uitgewerkt. Dit project werd geselecteerd als één van de Vlaamse Veerkracht projecten die verder begeleid worden om tot een Europees investeringsproject te ontwikkelen. De ontwikkeling van dit dataplatform kan bijdragen bij de ontwikkeling van de Europese Health Data Space en het COVID-19 data platform (zie pagina andere Europese initiatieven en pagina Vlaamse Veerkracht projecten gezondheid).
De tweede pijler in de S3P4PM/ VI Smart Health gaat uit van het enorme potentieel dat geboden wordt door technologische ontwikkelingen en convergentie van deze technologieën. Eén van de projecten die naar voren geschoven werd, is de ontwikkeling van een cel- en genhub voor toepassingen in regeneratieve geneeskunde, immuuntherapie en de ontwikkeling van lab- of cell-on-chip toepassingen. We hebben in Vlaanderen duidelijke complementaire expertise om hierin te excelleren. Een cel- en genhub zou onder meer aansluiten bij de RegMedXB-agenda (zie pagina regeneratieve geneeskunde). Een project dat wordt voorbereid in het kader van een cel- en genhub wil een service netwerk uitbouwen om ontwikkelaars van “geneesmiddelen voor geavanceerde therapieën” (Advanced Therapy Medicinal Products, of ATMPs) te begeleiden om hun producten op de markt te brengen. ATMPs omvatten toepassingen in regeneratieve geneeskunde, cel- en gentherapie en worden vaak ontwikkeld als innovatieve aanpak van ernstige of zeldzame aandoeningen, zoals kanker, MS of hemofilie B. Hoewel onderzoek op dit gebied, ook in Vlaanderen geavanceerd is, bereiken slechts een handvol geneesmiddelen de markt, vooral wegens regulatorische en juridische oorzaken. Daarnaast is toegang tot gespecialiseerde infrastructuur, knowhow en logistiek nodig, evenals significante investeringen. Aangezien veel van deze zaken generiek zijn voor alle ATMP gerelateerde ontwikkelingen, worden de mogelijkheden onderzocht om een gespecialiseerd one-stop shop op te zetten om ondersteuning te geven om deze geavanceerde therapieën van het lab naar de patiënt te brengen en als een interregionaal project onder het S3P4PM/VI Smart Health partnership uit te rollen. Een aantal Vlaamse Veerkrachtprojecten (CESPE, AAV, faciliteit voor pre-klinische studies) zullen bijdragen aan de virtuele cell & gene hub (zie pagina Vlaamse Veerkracht projecten gezondheid).
De derde pijler in de S3P4PM/ VI Smart Health wil bijdragen aan de ontwikkeling van preventieve gezondheid of gezondheidszorg van de 21ste eeuw. Door in te zetten op lifestyle management kunnen een groot aantal niet overdraagbare chronische ziekten vertraagd of vermeden worden. Ook in dit project is VITO een belangrijke partner. Dit project sluit aan bij het data-project en wil door datavergelijking bijdragen aan het stimuleren van een gezonde levensstijl en predictie en preventie tegen diabetes.
Tenslotte concentreert de vierde pijler zich op onderzoek naar de duurzaamheid van de gezondheidszorg van de toekomst. Een belangrijk onderdeel daar is de nood aan opleiding en training voor ‘jobs of the future’. Er is een nood aan het creëren van bewustzijn voor publiek en professionelen uit de gezondheidssector, inclusief artsen. Gespecialiseerde opleiding is nodig om te leren omgaan met de veelheid van data. Artificiële intelligentie en ‘machine learning’ zullen hierin ook een grote rol spelen. Hier is ook een link naar het Vlaams actieplan Artificiële Intelligentie (AI)
