Departement EWI bepleit erkenning grotere rol universiteiten en soc's in nieuwe Europese innovatie agenda

Gepubliceerd op 19 september 2022

Intro

Op het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie te Praag van 13 en 14 september bepleitten secretaris-generaal Johan Hanssens en EWI-expert EU-beleid Peter Spyns de erkenning van een grotere rol voor de universiteiten en strategische onderzoekscentra in de uitrol van de Nieuwe Europese Innovatieagenda die de Europese Commissie in juli publiceerde. 

Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie

Op 13 en 14 september vergaderden, op uitnodiging van het Tsjechisch EU-voorzitterschap, de secretarissen-generaal onderzoek en innovatie van de 27 EU-lidstaten met de top van de Europese Commissie, DG Research & Innovation te Praag.

Formeel heet deze vergadering in het Engels de ERAC (European Research Area and Innovation Committee) en in het Nederlands het CEOR (Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie).

Het CEOR kent een co-voorzitterschap steeds bestaande uit een EU-lidstaat en de Europese Commissie.

Momenteel is dat de Oostenrijkse Barbara Weitgruber, DG for Scientific Research and International Relations (rechts op de foto) samen met DG R&I ad interim Signe Ratso (links op de foto).

Op de agenda te Praag stonden:

  • toelichtingen over de prioriteiten van het nakende Zweedse (1de helft 2023) en Spaanse voorzitterschap (2de helft 2023) van de Europese Unie
  • update door de Europese Commissie van de O&O&I-maatregelen in het licht van agressie van Rusland jegens Oekraïne
  • een debat over de ‘Nieuwe Europese Innovatie agenda’
  • een debat over de Europese onderzoeksinfrastructuren en de digitale transitie
  • een debat over de interim evaluatie van Horizon Europe
  • een debat over de opvolging van de engagementen van de EU-lidstaten m.b.t. de EOR-beleidsagenda 2022-2024

Het Departement EWI was vertegenwoordigd door secretaris-generaal Johan Hanssens en EWI-expert Europees en internationaal O&O&I-beleid Peter Spyns.

De nieuwe bestuursstructuur voor de Europese Onderzoeksruimte en het Pact voor Onderzoek en Innovatie

Op 26 november 2021 heeft de Raad (van 27 EU-ministers bevoegd voor onderzoek en innovatie) conclusies goedgekeurd over de “bestuursstructuur voor de Europese Onderzoeksruimte (EOR)” en ook het "Pact voor onderzoek en innovatie in Europa" aangenomen.

De conclusies bepalen de prioriteiten en het bestuurskader voor de EOR en bevat de beleidsagenda voor 2022-2024.

Met de Europese Onderzoeksruimte wil de EU een eengemaakte markt voor onderzoek, innovatie en technologie creëren.

De EOR is opgericht in 2000 en heeft onderzoek en innovatie (O&I) in de EU een duw in de rug gegeven door het vrij verkeer van onderzoekers en kennis aan te moedigen en de nationale beleidsplannen en programma's voor onderzoek op elkaar af te stemmen.

Met het nieuwe Pact voor O&I verbinden de lidstaten zich voor de komende jaren tot:

  1. gemeen­schappelijke EU-beginselen en waarden voor O&I,
  2. gedeelde prioritaire actie­gebieden,
  3. investeringen en hervormingen,
  4. en vereenvoudigde beleids­coördinatie en monitoring.

In de Raads­conclusies worden specifieke EOR-acties opgenomen voor de EOR-beleids­agenda 2022-2024 die vrijwillig zullen worden uitgevoerd door de lidstaten, samen met de Europese Commissie en in samenwerking met landen die met het programma "Horizon Europa" zijn geassocieerd, met onderzoeks-, academische en bedrijfs­organisaties en, zo die er zijn, met andere partner­landen.

Concreet ziet de samenhang tussen het Pact en de EOR er als volgt uit.

Het Pact schetst het bredere beleidskader met de overkoepelende waardes en principes waarop de EOR gebaseerd is (of zou moeten zijn), evenals de ambities qua investeringen en prioritaire domeinen.

Het ERA-beleidsplan geeft aan welke acties de Commissie zal ondernemen samen met de lidstaten (en geassocieerde landen) om de vernieuwde ERA concreet vorm te geven en uit te diepen.

Lidstaten (en geassocieerde landen) bepalen zelf op vrijwillige basis aan welke acties ze meedoen en hoe ze die invullen op nationaal niveau, samen met hun belanghebbenden.

Het ERA-Forum staat in voor de praktische opvolging terwijl de CEOR de strategische visie uitstippelt en de Europese ministerraad uiteindelijk de politieke validering verleent.

Dankzij een monitoringsysteem krijgt men zicht op de vorderingen op te volgen, en kan het beleid op een degelijk onderbouwde wijze aangepast worden indien nodig.

De rol van het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie en de betrokkenheid van het Departement EWI

Secretaris-generaal Johan Hanssens (rechts op de foto) en EWI-expert EU-beleid Peter Spyns (links op de foto)

Bovenvermelde Raadsconclusies stellen dat het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie (CEOR) het gemengd raadgevend comité op hoog niveau voor strategisch beleid is, dat de Raad (van EU-ministers), de Commissie en de lidstaten in een vroeg stadium adviseert over strategische O&I-beleidskwesties.

Voor Vlaanderen zetelen secretaris-generaal Johan Hanssens en EWI-expert EU-beleid Peter Spyns in het CEOR.

Het CEOR krijgt het mandaat om advies te kunnen uitbrengen over de strategische richting van het Europese en nationale O&I-beleid.

Concreet bevat het herziene mandaat van de CEOR onder meer elementen voor:

  • het uitbrengen van advies over strategische beleidsoriëntaties en toekomstige trends waarvoor verfijningen moeten worden aangebracht in het Unie- en het nationaal, waaronder het regionaal, O&I-beleid, onder meer ten aanzien van het huidige en het komende O&I-kaderprogramma van de Unie en andere relevante O&I-initiatieven van de Unie;
  • het initiëren van actualiseringen van de EOR-beleidsagenda door in een vroeg stadium strategisch advies te verstrekken, mede op basis van de beoordeling van de vooruitgang die met de lopende EOR-acties is geboekt;
  • het nadenken en advies verstrekken over nieuwe beleidsbehoeften, die beantwoorden aan de criteria van de EOR-beleidsagenda, tijdens de gehele uitvoering van de EOR-beleidsagenda;
  • het interageren met bestuurs- en coördinatiestructuren op vergelijkbaar niveau op andere relevante beleidsterreinen, zoals hoger onderwijs en industrie.

Samenhang tussen de diverse Europe O&O&I-beleidsinstrumenten

Onderstaand wordt een schematisch overzicht gegeven van de O&O&I-beleidsacties die binnen het Europese kader lopen.

De Commissie gaat met de lidstaten in dialoog over hoe deze hun O&I-systeem kunnen hervormen (digitale en groene transitie, doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, aanpakken van globale uitdagingen, weerbaarheid, ... – zie de linkerkolom) en biedt de lidstaten specifieke hulpmiddelen en ondersteuning aan (middelste kolom).

Daarbij is het belangrijk samenhang te zien in de diverse opgestarte beleidsprocessen:

  • RRF: Recovery and Resilience Facility -> de nationale/regionale plannen voor Herstel en Veerkracht opgestart na de covid-crisis (in Vlaanderen dus ‘Vlaamse Veerkracht’);
  • Semester: de jaarlijkse cyclus van het Europees semester met de sociaal-economische beleidscoördinatie;
  • ERA: European Research Area;
  • NEIA: New European Innovation Agenda (door Europese Commissie op 5 juli 2022 bekend gemaakt);
  • Cohesion/synergies: de link met het Europees regionaal beleid via het Cohesiebeleid 2021-2027;
  • Missions: het door de Europese Commissie geïnitieerde en in het kaderprogramma Horizon Europe opgenomen Europees missiegericht beleid.

Het doel is om tot een hervorming/verbetering te komen van de EOR dankzij de hervorming/verbetering van de nationale O&I-systemen waarbij advies en hulp op maat van de lidstaat aangeboden wordt (rechterkolom).

Inbreng van Vlaanderen

Tijdens de debatten kon Vlaanderen o.a. volgende standpunten naar voor brengen, waarbij ook andere lidstaten zich aansloten:

  • De nieuwe Europese innovatie-agenda (NEIA) heeft onvoldoende oog voor de rol van universiteiten, onderzoekscentra en wetenschappelijke instellingen in de innovatieketen. Hoewel het te begrijpen valt dat de Commissie innovatie in en met deep tech wil stimuleren en zich daarvoor op bedrijven richt, moeten ook universiteiten, onderzoekscentra en wetenschappelijke instellingen een sleutelrol opnemen in de vertaalslag van kennis naar maatschappelijke en economische valorisatie. Vlaanderen loopt in deze voorop in Europa. In het Vlaamse valorisatie ecosysteem vormen deze instellingen een belangrijke brugfunctie tussen inventie en innovatie. Dit ‘Vlaams model’ moet ook Europees gepromoot worden en de Europese Innovatie agenda moet dit de volgende jaren faciliteren.
  • Vlaanderen pleit voor een systematische aanpak door het ERA-Forum bij de vernieuwing van de ERA-beleidsagenda in de toekomst, met name tijdens het Belgische voorzitterschap. Deze aanpak kan gespiegeld worden aan het strategisch coördinatieproces voor de Horizon Europe partnerschappen en dient ook de gelegenheid te bieden om ideeën voor nieuwe ERA-acties te laten rijpen.

Meer weten over de Europese Onderzoeks- en innovatieruimte en/of de resultaten van de Praag-meeting?

Voor meer info over de Europese Onderzoeks- en innovatieruimte zie onderstaande documenten en aarzel niet contact op te nemen met onze EWI-expert Peter Spyns (contactgegevens in de rechterkolom).

Peter Spyns
Beleidsadviseur
Afdeling Strategie en Coördinatie

Dit kan je ook interesseren

28 april 2023

EU-nieuws deze week | 24 - 28 april 2023

Onder de titel ‘EU-nieuws’ verzamelt het departement EWI voor u relevante items over economie, wetenschap en innovatie uit de EU-nieuwsstroom van de afgelopen week.
31 maart 2023

EU-nieuws deze week | 27 - 31 maart 2023

Onder de titel ‘EU-nieuws’ verzamelt het departement EWI voor u relevante items over economie, wetenschap en innovatie uit de EU-nieuwsstroom van de afgelopen week.
24 maart 2023

EU-nieuws deze week | 20 - 24 maart 2023

Onder de titel ‘EU-nieuws’ verzamelt het departement EWI voor u relevante items over economie, wetenschap en innovatie uit de EU-nieuwsstroom van de afgelopen week.

Blijf wekelijks op de hoogte

Wij brengen u wekelijks de laatste weetjes, publicaties en cijfers over economie, wetenschap en innovatie in Vlaanderen in uw mailbox.

Nieuwsgierig naar onze voorbije nieuwsbrieven? Bekijk hier ons archief.