Ministers bereiken akkoord voor blauwdruk goed functionerende vernieuwde Europese Onderzoeksruimte

Gepubliceerd op 27 november 2021

Op 25 en 26 november vond de Raad Concurrentievermogen plaats, voorgezeten door het Sloveens Voorzitterschap. De Europese Commissie werd tijdens de Raad Industrie en Interne Markt op 25 november vertegenwoordigd door EU-Commissaris voor Interne Markt Thierry Breton en op 26 november door EU-Commissaris voor Onderzoek en Innovatie Mariya Gabriel. Conform het rotatiesysteem vastgelegd in het Samenwerkingsakkoord tussen de deelstaten, vertegenwoordigt Vlaanderen vanaf 1 juli België tijdens de Raad Onderzoek. Brussels Hoofdstedelijk Gewest is Belgisch woordvoerder voor de industrie-dossiers.

Tijdens de Raad Onderzoek keurden de 27 ministers voor onderzoek en innovatie de Raadsconclusies inzake de toekomstige governance van de Europese Onderzoeksruimte (EOR/ERA) goed. De Conclusies zetten de structuur van een nieuwe ERA uit. Enerzijds wordt de rol van het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie (ERAC), een voorbereidend orgaan van de Raad dat strategisch  beleidsadvies over O&I-onderwerpen uitwerkt, verduidelijkt. Daarnaast verduidelijken de Conclusies ook de rol van het ERA Forum en de mogelijke subgroepen, alsook de betrokkenheid van landen geassocieerd aan ERA, belanghebbenden en derde landen binnen de ERA governance. Tevens is de ERA beleidsagenda 2021-2024, inclusief een eerste indicatie van ERA-acties aan de Raadsconclusies toegevoegd. Lidstaten en de landen die geassocieerd zijn aan Horizon Europa kunnen op vrijwillige basis deelnemen aan desbetreffende ERA-acties.

Vervolgens is ook de Raadsaanbeveling over een pact voor O&I in Europa door 26 lidstaten aangenomen, enkel Hongarije onthield zich. Het pact geeft een overzicht van de waarden en principes voor O&I, zoals vrijheid van wetenschappelijk onderzoek, gendergelijkheid, maatschappelijke verantwoordelijkheid, etc.. Daarnaast somt het pact de prioritaire domeinen waar gemeenschappelijk optreden gewenst is, op. Het pact herhaalt het engagement van de lidstaten inzake de ‘3% van het Bruto Binnenlandsproduct (BBP)’-investeringsdoelstelling dat aan onderzoek en ontwikkeling besteed zal worden en worden de lidstaten via het pact uitgenodigd om bijkomende subdoelstellingen voorop te stellen. Tot slot bevat het pact voorstellen om een verbeterd beleidscoördinatie en -monitoringssysteem uit te werken. Ondanks het feit dat deze Raadsaanbeveling een soft legal act is, bindend voor de Europese Commissie maar niet voor de lidstaten, onderstreept het Sloveens Voorzitterschap het politieke belang van deze tekst. De tekst zet de lidstaten ertoe aan om onderling maar ook samen met de Commissie, de gezamenlijke O&I-inspanningen op nationaal en Europees niveau te intensifiëren.

>> Lees ook: Commissie verheugd over de goedkeuring van het Pact voor onderzoek en innovatie in Europa en toekomstige governance van de Europese Onderzoeksruimte

Daarna vond het beleidsdebat over de rol van O&I in het bereiken van cross-sectorale doelstellingen plaats. De linken naar het Fit for 55-pakket, de twin transition, het New European Bauhaus en Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA) zijn hier vanzelfsprekend. De lidstaten deden hun aanpak inzake cross-sectorale coördinatie van deze initiatieven uit de doeken, alsook hoe zij de verdere uitrol hiervan op nationaal niveau aanpakken. België benadrukte het belang van evidence-informed policy making. Tijdens de gezondheidscrisis is nog maar eens het belang hiervan gebleken. België heeft een lange traditie in evidence-informed policy making en sectoroverschrijdende samenwerking met betrokkenheid van industrie, overheid, universiteiten en onderzoekscentra. Het voortdurende proces van interactie waarbij verschillende disciplines betrokken zijn en zo de beleidsmakers voortdurend informeren, heeft een snelle ontwikkeling en productie van vaccins en COVID-certificaat mogelijk gemaakt. Dezelfde dynamiek bestaat ook op het gebied van koolstof-neutrale en digitale technologieën, zoals de ontwikkeling van Chips. Het nationaal Plan voor Herstel en Veerkracht bouwt voort op deze sterke punten. Tot slot gaf België aan dat bij de uitrol van dergelijke sectoroverschrijdende initiatieven, de betrokkenheid van burgers essentieel.

Verder sloot het Sloveens Voorzitterschap de raad Onderzoek af met enkele any other business-punten:

  • Geïnstitutionaliseerde Europese partnerschappen (i.e. “single basic act”): dit zijn voornamelijk samenwerkingen tussen de Unie en private partners/industrie. In het geval van “Key Digital Technologies” en het “EU Africa Global Health Partnership” (EDCTP3) kunnen ook lidstaten (in het geval van EDCTP3 via een associatie) partner zijn. Daarnaast heb je ook het geïnstitutinoaliseerde partnerschap Metrologie dat een publiek-publiek partnerschap is, gebaseerd is op art. 185 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). De “Single Basic Act” en het metrologie-partnerschap zijn op Coreper I van 17/11 als niet-discussiepunten geagendeerd en tijdens de Raad Algemene Zaken op 18/11 aangenomen.
  • Het Sloveens Voorzitterschap licht de belangrijkste evenementen en activiteiten van onder hun voorzitterschap toe. Met aandacht voor de Ljubljana-Verklaring inzake gendergelijkheid in onderzoek en innovatie. 35 partijen, waarvan 25 EU-lidstaten, hebben hun handtekening hieronder gezet. Ook minister Crevits heeft in naam van België deze Verklaring ondertekend.
  • De Commissie heeft een toelichting over de ESFRI Roadmap 2021 ‘a strategic agenda for Research Infrastructures’ gegeven.
  • Tot slot heeft de Franse delegatie  - onder voorbehoud - de O&I-prioriteiten onder het inkomend Frans Voorzitterschap toegelicht: (1) Europese universiteiten: het FR VZP zal op basis van de Commissie-mededeling en tevens hun aanbeveling die in januari 2022 verwacht wordt, voortbouwen om de onderzoekscomponent van de allianties te versterken; (2) globale aanpak: het voortzetten van de nieuwe strategie inzake internationale samenwerking op het gebied van O&I, en een nieuwe multilaterale dialoog op gang brengen. en (3) versterken van synergieën tussen hoger onderwijs, onderzoek, innovatie en maatschappelijke diensten. Missies zullen hierbij ook centraal staan.

Tijdens de formele Raad van de Europese ministers van industrie, werd een beleidsdebat gehouden over de implementatie van de nationale herstelplannen en de uitdagingen die hiermee gepaard gaan. Daarnaast gingen de Europese industrieministers ook dieper in op de mogelijkheden die de herstelplannen bieden om de Europese waardeketens te versterken die essentieel zijn voor de groene en digitale transitie en dit in een situatie van stijgende energieprijzen en toenemende tekorten van grondstoffen en halfgeleiders.

België benadrukte tijdens haar interventie dat Europese samenwerking essentieel blijft, of het nu gaat over het versterken van grensoverschrijdende waardeketens (o.a. via de IPCEIs), het versterken van de strategische autonomie van de EU (o.a. via de aangekondigde EU Chips Wet) of het ondersteunen van de excellente samenwerkingen in het kader van onderzoek. Doorheen dit alles blijft het cruciaal dat de noden van KMO’s worden in acht genomen, ze zullen immers een belangrijke rol spelen tijdens het herstel van de Europese economie.

Het informele lunchdebat ging dieper in op die rol van KMO’s en wat er nodig is zodat beleidsinitiatieven en investeringen hen ook effectief bereiken.

Barbara Cattoor
Beleidsmedewerker
Afdeling Ondernemen en Innoveren

Dit kan je ook interesseren

15 maart 2024

Beslissingen Vlaamse Regering - Economie, Wetenschap en Innovatie (15 maart 2024)

O.a. wijziging reglementair kader Odysseusprogramma.
15 maart 2024

Flanders Technology & Innovation festival zet Vlaamse expertise tien dagen lang in de kijker

Deze middag werd in het Gentse Wintercircus het officiële startschot gegeven van het tiendaagse Flanders Technology & Innovation festival. Het technologie- en innovatiefestival moet de Vlaamse expertise in beide domeinen tien dagen lang in de kijker zetten.
15 maart 2024

Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie (14 maart 2024)

Vraag om uitleg over de sluiting van een vestiging van het chemiebedrijf Celanese Corporation en over kmo's die moeilijkheden ervaren om geld te lenen bij de bank.

Blijf wekelijks op de hoogte

Wij brengen u wekelijks de laatste weetjes, publicaties en cijfers over economie, wetenschap en innovatie in Vlaanderen in uw mailbox.

Nieuwsgierig naar onze voorbije nieuwsbrieven? Bekijk hier ons archief.