Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen hield vorige week haar State of the Union in het Europees Parlement in Straatsburg.
We focussen ons onder onderstaand videofragment even op een aantal elementen uit de toespraak die voor ons eigen EWI-perspectief van belang zijn.
Vlaggenschipinitiatieven
In haar toespraak schetst von der Leyen de vlaggenschipinitiatieven die de Europese Commissie het komend jaar wil nemen. De initiatieven omvatten onder meer:
- Oekraïne en zijn bevolking krachtig blijven steunen, onder meer door de volledige kracht van de interne EU-markt te mobiliseren
- maatregelen nemen om Europeanen te helpen de energiecrisis te doorstaan
- het bedrijfsleven ondersteunen, met name kleine en middelgrote ondernemingen, ter versterking van het toekomstige concurrentievermogen van Europa
- de afhankelijkheid van de EU van Russische fossiele brandstoffen verminderen en nauw samenwerken met betrouwbare leveranciers
- meer investeren in hernieuwbare energie en waterstof in het bijzonder
- wereldwijd de weg wijzen op het gebied van klimaataanpassing en natuurbescherming
- blijven opkomen voor democratie, zowel in eigen land als wereldwijd, en voor de rechtsstaat
Industrie & KMO’s
Von der Leyen kondigt Europese wetgeving inzake kritieke grondstoffen aan (zoals eerder trouwens al was vooropgesteld), om toegang te hebben tot de grondstoffen waaraan onze industrie behoefte heeft.
“We zullen langs de hele aanvoerketen strategische projecten vaststellen, van de fase van winning tot die van raffinage en van de fase van verwerking tot die van recyclage. En we zullen strategische reserves opbouwen wanneer de leveringszekerheid in gevaar is.”
We moeten vermijden dat we net zo afhankelijk worden als met olie en gas het geval is. Hier is een rol weggelegd voor ons handelsbeleid.
Op vlak van industriebeleid, is ook sprake van:
- het opvoeren van ‘onze’ financiële deelname aan belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang;
- de oprichting van een nieuw European Sovereignty Fund;
- ervoor te zorgen dat de toekomst van de industrie “made in Europe” is.
De Commissievoorzitter stelt dat de komende maanden een begin zal gemaakt worden met de bouw van eerste gigafabriek voor chips, maar verwijst ook naar chips als voorbeeld om te stellen dat het succes van de dubbele transitie afhangt van de toegang tot grondstoffen, en haalt chips aan in de context van de oorlog in Oekraïne waarbij het Russische leger te maken heeft met chiptekorten.
Belangrijke aandacht gaat uiteraard nog uit naar onze voorzieningszekerheid en ons mondiale concurrentievermogen in de context van de maatregelen die nodig zijn in het kader van de fossielebrandstoffencrisis. De Commissievoorzitter spreekt van een plafond voor inkomsten van bedrijven die tegen lage kosten elektriciteit produceren, en stelt dat de fossiele- en brandstofindustrie een specifieke plicht heeft.
We hebben ook een gunstig ondernemingsklimaat nodig, en moeten de belemmeringen wegnemen die onze kleine ondernemingen nog steeds tegenhouden. Daarom komt er een steunpakket voor KMO’s, met een voorstel “BEFIT” voor één enkele reeks belastingregels voor zakendoen in Europa en herziening van de Late Payment Directive.
Er zal meer geïnvesteerd worden in opleiding en bijscholing in samenwerking met ondernemingen. 2023 wordt het Europees jaar van de opleiding en bijscholing.
Interne Markt
Opvallend is dat in de toespraak geen melding wordt gemaakt van het aangekondigde initiatief voor de interne markt, met name het Single Market Emergency Instrument (SMEI), dat bedoeld is om een flexibel en transparant mechanisme in te stellen om snel te kunnen reageren op noodsituaties en crises die de werking van de interne markt bedreigen.
Naar onze eengemaakte markt wordt vooreerst verwezen in de context van de gevolgen van de oorlog in Oekraïne.
“Ik wil dus dat we onze eengemaakte markt ten volle inzetten om de groei te versnellen en kansen te creëren.”
De Commissie zal met Oekraïne samenwerken om te zorgen voor een naadloze toegang tot de interne markt. En omgekeerd.
Onderzoek
Het onderzoeksveld komt aan bod wanneer de Commissievoorzitter het heeft over desinformatie/fake news en stelt dat we ons moeten beschermen tegen “kwaadwillige inmenging” van buitenaf, wat ook aan universiteiten voorkomt.
Von der Leyen merkt op dat we wetten hebben die nu al ervoor zorgen dat buitenlandse directe investeringen in Europese bedrijven gescreend worden op veiligheidsoverwegingen, en vraagt of we hetzelfde moeten doen voor onze waarden. Daarom zal de Commissie een pakket Defence of Democracy presenteren. Ook financiering voor onderzoek(sinstituten) zou(den) in toekomst hieronder kunnen vallen.
Digitaal/telecom
Met een speech die zich sterk focuste op de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis, heeft von der Leyen heel weinig inhoudelijks gezegd over digitale- en/of telecomonderwerpen. Het komt neer op twee zinnen:
“Ukraine will join the EU’s free roaming area for mobile users”
Von der Leyen kondigt hier aan dat Oekraïne binnenkort deel zal uitmaken van de free roaming area, het gebied waarin Europeanen in andere Europese landen kunnen bellen, sms’en en mobiel internetten zonder extra kosten. Europese telecomoperatoren steunen Oekraïne al sinds het begin van de oorlog, door o.a. simkaarten uit te delen aan vluchtelingen, of door gratis wifi aan te bieden in vluchtelingenkampen.
“The future of our children needs both that we invest in sustainability, and that we invest sustainably. We must finance the transition to a digital and net-zero economy.”
Hier herhaalt ze het belang van de twee kernpijlers van het Herstelfonds, namelijk de groene en de digitale transitie. Von der Leyen gaat vervolgens echter niet in op de inhoud van deze transities. Ze benadrukt echter dat de financiering van deze ambitieuze projecten leidt tot hogere staatsschulden. In die context heeft Europa behoefte aan fiscale regels die strategische investeringen mogelijk maken, maar terwijl ook fiscale duurzaamheid garanderen. Von der Leyen kondigt hiermee aan dat de Commissie in oktober nieuwe pistes zal voorstellen voor het Europese macro-economisch beleid. Lidstaten moeten meer flexibiliteit krijgen in hun inspanningen om de staatsschuld te verkleinen. Daartegenover moeten de lidstaten ook meer verantwoordelijkheid en ownership opnemen voor hun fiscale keuzes.
Onrechtstreeks benadrukt von der Leyen hiermee dat de digitale transitie bovenaan de Europese beleidsagenda zal blijven, en dat de Commissie investeringen van lidstaten in hun digitale transformatie zal blijven aanmoedigen.
Gedeeltelijk overzicht van nieuwe initiatieven/wetgeving
- Europese wetgeving op het gebied van kritieke grondstoffen. [Doelstelling: Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk]
- Steunpakket voor KMO’s, met inbegrip van de richtlijn betalingsachterstand [Doelstelling: Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk]
- Aanpassing in oktober van het tijdelijke kader voor staatssteun om overheidsgaranties mogelijk te maken, met behoud van een gelijk speelveld.
- Voorstel tot oprichting van een EU-waterstofbank. Deze zal de aankoop van waterstof helpen garanderen, met name door gebruik te maken van de middelen van het Innovatiefonds. (Doelstelling: Een Europese Green Deal]
