In het kader van het Relanceplan Vlaamse Veerkracht investeert het Departement EWI in de volgende gezondheidsgerelateerde Vlaamse Veerkracht projecten:
We Are - een open ecosysteem voor burgerbeheerde persoonlijke gezondheidsdata
De Vlaamse overheid (Digitaal Vlaanderen, het Departement EWI en het Agentschap Zorg en Gezondheid) heeft samen met het consortium We Are (consortium bestaande uit Domus Medica (DM) – Zorgnet-Icuro (ZI) – VITO – Vlaams Patiëntenplatform (VPP) – KBS) de ambitie om het vertrouwen van burgers en patiënten in data science te vergroten door ze controle te geven over hun eigen data en door hen actief te betrekken bij beslissingen over het beheer van die data. Hierdoor krijgen burgers de garantie dat ze hun data op een veilige manier kunnen delen als hefboom voor persoonlijk welzijn en het algemeen belang. Doordat de burger de controle over zijn eigen data behoudt, worden heel wat versnipperde gegevens samengebracht. Doordat de burger deze data dan ook kan gaan delen met overheden, bedrijven, kennisinstellingen en zorgverleners, kan deze verrijkte data ook optimaal ingezet gaan worden voor onderzoek, gepersonaliseerde zorg, en innovatie.
Meer specifiek werkt We Are met gezondheidsdata die een burger zelf aanlevert, zodat levensstijl- en contextfactoren die impact hebben op de gezondheid (zowel preventief als curatief), beheerd en gecontroleerd kunnen worden door de burger zelf, en deze kan kiezen om te gaan delen met andere systemen en zo onder meer zijn bestaande gezondheidsgegevens te gaan verrijken.
Het We Are dataplatform zal het een nieuw soort samenwerking vergen, een innovatief ecosysteem met een aangepaste governance en participatie van alle betrokkenen, dus ook van patiënten en burgers. Ze kunnen gezondheidsgegevens die ze zelf produceren en/of aanleveren (vb. via vragenlijsten, wearables, levensstijlinformatie,…), in persoonlijke datakluizen opslaan en beheren zodat zij als volwaardige partners kunnen bijdragen aan onderzoek en innovatie.
Vaccinopolis - Uitbouw en ondersteuning van het ecosysteem voor pandemiebestrijding
Onder meer als antwoord op de COVID-19 pandemie wil men in Antwerpen een innovatie-ecosysteem, Vaccinopolis, opzetten om bij uitbraken van infecties, de ziektes snel te kunnen controleren. Naast al een federale investering, een bijkomende Vlaamse ondersteuning laat toe om het ecosysteem rond immunologische opvolging van de epidemie en vaccin te testen onder hoogbeveiligde condities. Er is vooral naar aanleiding van de recente pandemie een bewustzijn gegroeid dat het belangrijk is om voorbereid (‘preparedness’) te zijn op uitbraken van nieuwe infecties, gerelateerd aan de globalisering, de opwarming van het klimaat of door resistentie tegen antibiotica. Deze hoogtechnologische onderzoeksinfrastructuur (BSL2-3 labo’s) voor (pre-)klinisch onderzoek en een efficiënte wisselwerking met bedrijven, kennisinstellingen, ziekenhuizen, overheden en internationale stichtingen fungeert als living lab waarin academici samen met bedrijven en publieke partners innovatieve projecten kunnen uitvoeren die internationaal kan worden ingezet als belangrijke expertisecentrum.
Deze living lab investering is specifiek gebaseerd op het bredere innovatie ecosysteem rond pandemiebestrijding waarin naast farmaceutische en medische expertise heel wat andere disciplines, zoals diagnostica, medical devices, digitalisatie, data science en zelfs economische-sociale modellen nodig zijn voor innovatie en impact
ITG: immunologie laboratorium infrastructuur en Clinical Trial Site
Omdat vaccins steeds belangrijker worden als instrument om uitbraken te bestrijden, maar ook op het gebied van tropische ziekten, is de rol van het ITG op het gebied van vaccinonderzoek ook gestaag gegroeid. In 2020 heeft het ITG het Global Vaccinology Center opgericht. Met de oprichting van twee nieuwe immunologische onderzoekseenheden geleid door een experimentele en een klinische immunoloog heeft ITG geïnvesteerd in het begrijpen van de immuunmechanismen, nodig om nieuwe vaccins en geneesmiddelen te ontwikkelen en te valoriseren, in het bijzonder voor verwaarloosde infectieziekten. Het huidige immunologielaboratorium moet worden gemoderniseerd om deze ambities te kunnen verwezenlijken. De COVID-19 pandemie demonstreerde verder dat de clinical trial expertise en de Clinical Trials Unit (CTU) van het ITG ook een belangrijke meerwaarde heeft voor vaccine trials. Alhoewel er voldoende medische en organisatorische expertise aanwezig is op het ITG voor het organiseren van klinische studies in de Belgische bevolking, ontbreekt er essentiële infrastructuur voor het kwalitatief opzetten van (middel)grote klinische studies in infectieuze aandoeningen. Het is de ambitie van het ITG om binnen de bestaande beschikbare gebouwen een volwaardige Clinical Trial Site te ontwikkelen voor het uitvoeren van klinische studies volgens de hoogste kwaliteitsnormen en met respect van alle regulatoire vereisten en richtlijnen van goede klinische praktijk. De modernisering van de immunologie-laboratorium-infrastructuur en de uitbouw van een Clinical Trial Site, zal een hefboom zijn voor de bestaande EWI-investeringen en zal onderling geconnecteerde onderzoekslijnen op het gebied van immunologie, vaccins en vaccin trials lanceren. Deze onderzoekslijnen zijn complementair aan die van de vaccinonderzoekscentra van de Vlaamse universiteiten, waarmee ITG steeds meer samenwerkt en ze vormen ook de kern van het recent gelanceerde initiatief om een Ecosysteem voor Pandemic Preparedness op te zetten in Antwerpen als samenwerking tussen ITG, Universiteit Antwerpen en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB).
Deze faciliteit voor pre-klinische studies zal ook bijdragen aan een virtuele cell & gene hub.
RCMC Remote Clinical Monitoring Center
Het RCMC is een performante infrastructuur gericht op demonstratie, systeemontwikkeling, -testing en -lancering (TRL5-9) van digitale gezondheidssystemen in de zorgsector. Het RCMC zal bestaan uit een integrerend dataplatform en een dienstverleningsplatform. Het dataplatform integreert data uit diverse e-health bronnen. Daardoor wordt er losgekoppeld van “toestel gecentreerde” of leverancier-afhankelijke monitoring zodat een multidisciplinaire en patiëntgecentreerde aanpak mogelijk wordt. Een sterke troef van het RCMC omvat het ‘plug & play’ principe waarin gedigitaliseerde zorgpaden op een flexibele manier beroep kunnen doen om de generieke bouwblokken van het RCMC in te zetten naar de specifieke noden van het zorgpad. Dit biedt extra kansen voor innovatieve bedrijven die via hun Application Programming Interfaces (API’s) op een gecontroleerde manier diensten en producten kunnen koppelen aan het RCMC. Het dienstverleningsplatform zal instaan voor on/off boarding, monitoring en zowel klinische en technische interventie. Patiënten kunnen hun data ter beschikking stellen voor verdere wetenschappelijke analyse waardoor het RCMC ook op lange termijn als aanjager voor innovatie zal dienen. Het RCMC vormt dus een hefboom voor toepassingsgericht onderzoek in digital health en is een stimulans voor transmurale, waardegedreven en patiëntgecentreerde zorg
PRISMO: PRecisiegeneeskunde door geÏntegreerde Spatiale Multi-Omics
Ontwikkeling van een moleculaire diagnostiek platform gebaseerd op ‘spatial multi-omics’, een nieuwe gedigitaliseerde diagnostische spitstechnologie die het mogelijk maakt om elke cel in een (kanker)weefsel gedetailleerd in kaart te brengen om complexe ziektemechanismen beter te ontrafelen. De technologie kan ook ingezet worden voor prognostische en predictieve voorspellingen voor efficiënte en duurzame (kanker)behandelingen. De investering in dit project zal gebruikt worden om zowel instrumentatie als computationele infrastructuur/digitalisering uit te bouwen, en de hoogtechnologische kennis die hieruit zal ontstaan vervolgens te laten doorstromen naar de Vlaamse biotech
Een Europese translationele motor voor AAV Gentherapie
Gentherapie op basis van adeno-associated virus (AAV) maakt gebruik van een niet-pathogeen virus voor het behandelen van genetische ziekten. Het ontwikkelen van nieuwe gentherapieën zit momenteel in een stroomversnelling mede door de ongeëvenaarde investeringen in Amerikaanse biotechbedrijven die toegespitst zijn op deze beloftevolle therapeutische methode. Om deze investeringen te kunnen evenaren in Europa, is er momenteel nood aan structurele en financiële hefbomen. Het doorgroeien van academische haalbaarheidsstudies naar klinische studies wordt vaak bemoeilijkt door het gebrek aan hooggespecialiseerde expertise. Dit project betreft het uitbouwen van de onderzoeks- en technologische infrastructuur die vereist is om de nieuwe gentherapieconcepten te transformeren tot medicijnen. Het concept bouwt op de kennis, know-how en intellectuele eigendommen van het Laboratorium van Virale Celbiologie en Therapeutica van KU Leuven en doelt erop om een duurzaam valorisatietraject uit te bouwen dat bijdraagt aan de verdere versterking van de Life Sciences sector in Vlaanderen. Dit project zal ook bijdragen aan de virtuele cell & gene hub
MabMine: Geïntegreerd platform voor de identificatie, isolatie en karakterisatie van humane monoklonale antilichamen
Dit project beoogt de verdere uitbouw van het MabMine platform tot een duurzame katalysator in de identificatie en ontwikkeling van nieuwe humane monoklonale antilichamen-gebaseerde therapieën vertrekkende van excellent academisch biomedisch onderzoek.
Monoklonale antilichamen zijn eiwitten die tot expressie worden gebracht door cellen van het immuunsysteem (B-cellen) en die zich met een hoge specificiteit kunnen binden aan een bepaald antigen, waardoor ze een aantrekkelijk therapeutisch middel zijn.
Aangezien het vermogen van het menselijke immuunsysteem om unieke en zeer specifieke antilichamen te genereren door geen enkele artificiële benadering wordt geëvenaard, willen we in dit project een platform ontwikkelen dat de kracht en diversiteit van het menselijke immuunsysteem kan capteren voor het genereren van humane monoklonale antilichamen met de optimale eigenschappen voor gebruik als geneesmiddel en deze te valoriseren in vernieuwende behandelingsstrategieën. Daarnaast vormt het MabMine platform een uitstekend onderzoeksinstrument om humane antilichaamresponsen te bestuderen wat belangrijk is in vaccin- en anti-drug antilichaam onderzoek en in het begrijpen van de onderliggende fysiopathologie van diverse auto-immuunziekten.
HighTru Lab
HighTru Lab is een geautomatiseerd, geïntegreerd, en modulair High Throughput platform voor reactieoptimalisatie en continue flow productie van geneesmiddelen in Vlaanderen. High Throughput Experimentation (HTE) maakt de uitvoering van grote, parallelle reeksen van multivariate experimenten mogelijk via automatisatie en integratie van processen. Het is echter zodanig kapitaalintensief dat dergelijke platformen niet ter beschikking zijn bij academische instellingen. Bijgevolg kunnen (doctoraat-)studenten niet worden opgeleid in deze specifieke materie, waardoor talent naar andere regio’s trekt. Het ontbreken van dergelijke profielen voor de Vlaamse arbeidsmarkt is een bijzonder knelpunt voor de farmaceutische sector. Naast fundamenteel en toegepast onderzoek in de medicinale sector is onderwijs en experimentatie in chemie gerelateerde opleidingen dan ook onontbeerlijk en verdient het een grondige verankering in Vlaanderen. Het HighTru Lab beoogt de installatie van een geautomatiseerd HTE platform voor reactieoptimalisatie dat bovenstaande lacunes in Vlaanderen kan invullen en aldus de regionale verankering verstevigt.
CESPE Centre of Excellence in Sustainable Pharmaceutical Engineering & Manufacturing Innovatie Accelerator voor (bio)farmaceutische productie
De CESPE Innovatie Accelerator zal wereldtop onderzoeksinfrastructuur omvatten in het domein van (bio)farmaceutische productie-innovatie. Dat is nodig om de leidende positie van Vlaanderen op vlak van onderzoek naar geneesmiddelenontwikkeling te verankeren en ook de productie ervan in onze regio te waarborgen.
Wegens strenge regulatoire- en veiligheidseisen gebeurt de productie van medicijnen in een geconditioneerde, stofvrije en veilige omgeving (cleanroom). Door de ontwikkeling van een geneesmiddel in vroeg stadium te koppelen aan de ontwikkeling van het productieproces en –technologie verkort de doorlooptijd en wordt een competitief voordeel gecreëerd.
Binnen deze R&D setting is de beschikbaarheid van cleanroom-infrastructuur die zowel door UGent als door bedrijven kan gebruikt worden, absoluut noodzakelijk.
Met een flexibele, ‘plug & play’ open R&D en innovatie accelerator en testfaciliteit met incubatieruimte voor (bio)farmaceutische technologiebedrijven speelt de CESPE Innovatie Accelerator in op deze nood. Het zal een onderzoeks- en piloot-omgeving vormen met specifieke cleanrooms, labo-ruimte, kantoren en incubatieruimte van samen 3300m².
De realisatie van deze infrastructuur zal, dankzij het relanceplan Vlaamse Veerkracht, in samenwerking met betrokken industriële actoren en kennisinstellingen, toelaten om excellent wetenschappelijk onderzoek te blijven uitvoeren, en op die manier de productiviteit van de sector in Vlaanderen op topniveau te brengen en een nog aantrekkelijker investeringsklimaat te creëren.
CESPE als accelerator voor de productie van farmaceutische producten, inclusief biologicals en ATMP’s zou een belangrijke asset in een cell & gene hub kunnen zijn.
MicroLab
Microfluidics is een recent multidisciplinair wetenschappelijk domein dat zich bezighoudt met de studie en manipulatie van vloeistoffen in kanalen kleiner dan 1 mm. Er is toenemende vraag voor microfluidics vanuit de industrie en onderzoeksgroepen binnen VUB, Vlaanderen en Europa, met name voor snelgroeiende medische, farmaceutische en biotechnische toepassingen. Microfabricage van glas vereist echter geavanceerde technieken die momenteel in België niet voorhanden zijn. Vlaanderen is nochtans één van de belangrijkste biotech hot-spots van de wereld en is de thuis van vele farmaceutische bedrijven van wereldklasse. Om deze positie te behouden en verder te versterken, bouwt VUB een nieuwe ‘open access’ cleanroom die zich zal specialiseren in de microfabricage van glas en silicium voor microfluidics.
