Vlaanderen volgt ook de Europese agenda op het vlak van onderzoek en innovatie in gezondheid en zorg van de toekomst en verzekert onder Horizon Europe de Belgische vertegenwoordiging in het programma committee cluster I Health – Gezondheid, EDCTP3, IHI, en de missie over kanker.
Naast SAPHIRe en de slimme specialisatie, speelt het Departement EWI ook een belangrijke rol in andere Europese initiatieven.
Het Departement EWI is een actieve consortium partner van het Europees project MicrobiomeSupport dat in 2022 afloopt. Eerste stappen werden reeds gezet in het onderzoek naar de relatie tussen microbiome, voeding en gezondheid, maar verder onderzoek in deze complexe relatie is zeker nodig.
Het Departement EWI is officieel lid van het International Consortium for Personalised Medicine (ICPerMed), dat meer dan 40 Europese en internationale partners verenigt waaronder ministeries, financieringsinstanties en de Europese Commissie. Samen werken zij aan de coördinatie en bevordering van onderzoek om gepersonaliseerde geneeskunde te ontwikkelen en te implementeren.
De ontwikkeling van de geneeskunde van de toekomst is dus sterk technologie gedreven en ze rust op de convergentie van technologieën, waarbij digitalisering een drijvende kracht is. Op de Digital Days 2018 werd de 1-million genomes verklaring door 13 EU-lidstaten ondertekend. Hiermee verklaarden de deelnemende landen dat ze tegen 2022 minstens één miljoen menselijke genomen in databanken zouden samenbrengen en beschikbaar maken voor onderzoek. Dit is een essentiële stap om de ontwikkeling naar gepersonaliseerde geneeskunde te onderbouwen. Inmiddels tekenden 22 landen de intentieverklaring en wordt verwacht dat meer dan één miljoen genomen zullen kunnen worden samengebracht. Men verwijst dan ook naar 1+MG. Na aandringen van het Departement EWI en andere regionale vertegenwoordigers voor onderzoek en innovatie samen met de onderzoekers in de genetische centra in beide landsdelen kon de federale overheid worden overtuigd om in augustus 2020 ook de verklaring te ondertekenen voor België. Het one-million genomes project kreeg inmiddels een vervolg in de ambitie om een Europees referentiegenoom – the Genome of Europe - samen te stellen en een Genome Data Infrastructuur (GDI) op te zetten. Het Departement EWI ondersteunt de deelname van ELIXIR en VIB in het opzetten van de GDI, wat dan aan de nood voor aan de toegang tot data voor onderzoek zou moeten tegemoet komen, ook voor Vlaamse onderzoekers.
Om het onderzoek naar preventieve gezondheidsstrategieën te versnellen droeg de EC-president Ursula von der Leyen in 2019 Europees Commissaris Kyriakides in haar missiebrief op om de Europese Health Data Space op te zetten.
Europese Partnerschappen
Het Departement EWI neemt ook een actieve rol op in (de voorbereiding van) een aantal Europese partnerschappen. Europese partnerschappen zijn opgezet tussen de Europese Commissie, publieke en privé partners om een aantal grote Europese uitdagingen aan te pakken.
Het Departement EWI ondersteunt volgende partnerschappen:
Global Health European and Developing Countries Clinical Trials Partnership 3 Joint Undertaking - GH EDCTP3 JU: dit partnerschap is opgezet om nieuwe oplossingen aan te bieden om de druk van infectieziekten in Sub-Saharisch Afrika te verminderen en de onderzoekscapaciteit te versterken om beter voorbereid te zijn op nieuw opduikende infectieziektes in Sub-Saharisch Afrika en de hele wereld. Het doel is om tegen 2030 ten minste 2 nieuwe technologieën ter bestrijding van infectieziekten te ontwikkelen en in te zetten en tenminste 100 onderzoeksinstellingen in 30 landen te ondersteunen in het ontwikkelen van nieuwe gezondheidstechnologieën tegen opnieuw opkomende epidemieën. Het ITG ( Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen) en het Departement EWI, als Belgische delegatie spelen een belangrijke rol hierin.
Innovative Health Initiative Joint Undertaking (IHI JU) : dit initiatief heeft als doel om een wijd Europees gezondheidsonderzoeks- en innovatie-ecosysteem op te zetten waar wetenschappelijke kennis in preventie, diagnostiek, ziekte-behandeling en -beheer sneller in tastbare innovaties omgevormd wordt. Dit initiatief moet ook bijdragen een het Europese “Europe’s Beating Cancer Plan”; de “nieuwe industriestrategie voor Europa” en de “Farmaceutische strategie voor Europa”.
European Partnership - ERA for Health Research - ERA4Health is een toonaangevend Europees initiatief voor de flexibele gezamenlijke programmering van gezondheidsgerelateerde onderzoeks- en innovatieprogramma’s om een Europese onderzoeksruimte op het gebied van gezondheid te bevorderen.
Het Departement EWI helpt ook in de ontwikkeling van volgende partnerschappen:
In het kader van pandemische paraatheid en voorbereiding van het Europese partnerschap voor pandemische paraatheid is het Departement EWI partner in het BE READY project. BE READY staat voor “Building a European strategic REsearch and innovation Area in Direct synergY with EU and international initiatives for Pandemic Preparedness”. Het Europese partnerschap voor pandemische paraatheid zal in 2024 van start gaan. (zie pagina Pandemische paraatheid)
European Partnership for Personalised Medicine, EP PerMed : het Departement EWI werkt mee aan de voorbereiding van het Europese partnerschap voor gepersonaliseerde geneeskunde. We zijn actief in de werkgroepen die het voorstel voor het partnerschap en de strategische onderzoek en innovatie agenda opstellen. Het partnerschap zal in 2023 starten.
Rare Diseases Partnership: het Departement EWI werkt ook mee aan de voorbereiding van het Europese partnerschap rond zeldzame ziekten.
Missies
Europese Missies zijn opgezet om tegen 2030 concrete oplossingen te bieden als antwoord op grote maatschappelijke uitdagingen. Een van die missies focust op kanker.
Mission Cancer heeft als doel de verbetering van het leven van meer dan 3 miljoen mensen tegen 2030 door preventie, genezing en een langer en beter leven voor degenen die door kanker zijn getroffen, met inbegrip van hun familie. Deze wordt door het Departement EWI opgevolgd.
Joint Programme Initiatives
In het vorige Europese kaderprogramma liepen verschillende Joint Programma Initiative (JPIs), waarvan sommige nog steeds actief zijn en waar het Departement EWI actief aan bijdraagt. Hieronder volgt een opsomming van gezondheidsgerelateerde JPIs waar het Departement EWI aan bijdraagt door in het management board en/of steering committee te zitten:
EU Joint Programme – Neurodegenerative Disease Research (JPND). Het EU Joint Programme Neurodegenerative Disease Research (JPND), is het grootste gezamenlijk en innovatief onderzoeksinitiatief van 30 landen dat werd opgezet om grote complexe maatschappelijke uitdagingen rondom neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson aan te pakken.
Joint Programming Initiative on Antimicrobial Resistance, JPIAMR, is een wereldwijde samenwerking tussen 29 landen om antimicrobiële resistentie (AMR) terug te dringen met een One Health-benadering, i.e. geïntegreerde aanpak vanuit verschillende invalshoeken (meerdere sectoren, disciplines en gemeenschappen op verschillende niveaus van de samenleving).
